เมื่อปี พ.ศ. 2508 กรมราชทัณฑ์ ได้บุกเบิกบริเวณอ่าวตะโล๊ะอุดังและอ่าวตะโล๊ะวาว เกาะตะรุเตา ให้เป็นทัณฑสถาน และเป็นนิคมฝึกอาชีพของนักโทษการเมือง ซึ่งเมื่อปลาย ปี 2482 รัฐบาลได้ส่งนักโทษการเมืองจากคดี กบฎบวรเดช (พ.ศ.2476) และกบฎนายสิบ (พ.ศ. 2478) มาคุมขังยังเกาะตะรุเตา ต่อมากรมป่าไม้ได้ถอนการเป็นสภาพการเป็นเขตหวงห้ามเพื่อการราชทัณฑ์บนเกาะออก แล้วจึงประกาศให้เกาะเหล่านี้เป็น อุทยานแห่งชาติตะรุเตา เมื่อวันที่ 19 เมษายน 2517 ซึ่งเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 8 ของประเทศ และจากความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติทั้งบนบกและในทะเล จึงได้รับการยกย่องให้เป็น ASEAN Heritage Parks and Reserves หรือ อุทยานมรดกของอาเซียน เมื่อปี 2525
