5.13 หมู่บ้านอนุรักษ์แย้

ตั้งอยู่ที่ หมู่ 13 ตำบลบางสวรรค์ จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยอ่างน้ำผุดที่เกิดขึ้น เป็นลักษณะอ่างน้ำ ที่มีตาน้ำผุดขึ้นมาจากชั้นใต้ดินเป็นจำนวนมาก ที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ มีเนื้อที่กว่า 179 ไร่ เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศน์และเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียงและหมู่บ้านโอทอป โดยในส่วนของอ่างน้ำผุด ได้จัดให้เป็นที่พักผ่อนหย่อนใจกับประชาชนทั่วไปได้ สัมผัสกับธรรมชาติ ที่ดึงความสนใจให้กับนักท่องเที่ยวได้เข้ามาศึกษาความมหัศจรรย์ของธรรมชาติ ที่สรรสร้างขึ้น ประกอบกับน้ำที่ผุดออกมาจากใต้ดินจนทำให้เหมือนทรายเดือดก็ยังใสสะอาดจนได้ รับความนิยมจากชาวบ้านมาเล่นน้ำคลายร้อน ในช่วงหน้าร้อน ภายใต้ธรรมชาติที่ร่มรื่น อีกทั้งยังมีปลาแหวกว่ายให้ได้ชมกันอีกด้วย นอกจากนั้นยังมีกิจกรรมพายเรือคายัค เป็นการพายขึ้นไปดูจุดต้นน้ำภายในป่าพรุ พร้อมชมธรรมชาติของป่า ที่อุดมสมบูรณ์

การท่องเที่ยวโดยชุมชนเขาพญาบังสาได้เริ่มพัฒนาการท่องเที่ยวตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. 2550 โดยใช้กระบวนการวิจัยเพื่อท้องถิ่น จนถึงเดือน กันยายน พ.ศ. 2553 ได้เปิดบริการท่องเที่ยวอย่างเป็นทางการ โดยมีเป้าหมายการท่องเที่ยวชุมชน คือ เรียนรู้วิถีชีวิต และทรัพยากร เพื่อการอนุรักษ์ทรัพยากร และการใช้ทรัพยากรอย่างมีกฎระเบียบ ทางกลุ่มก็ได้ร่วมกันคิดต่ออีก เนื่องจากในชุมชนส่วนใหญ่มีนาข้าวเป็นจำนวนมาก และมีการใช้ปุ๋ยเคมีในนาข้าว ซึ่งทำให้ผลผลิตของข้าวไม่ได้คุณภาพและปริมาณน้อย แต่ต้องใช้ต้นทุนเยอะในการผลิต จึงได้มีการคิดทำวิจัยในเรื่องการทำนาอินทรีย์เพื่อต่อยอด

เมื่อปี พ.ศ. 2508 กรมราชทัณฑ์ ได้บุกเบิกบริเวณอ่าวตะโล๊ะอุดังและอ่าวตะโล๊ะวาว  เกาะตะรุเตา  ให้เป็นทัณฑสถาน และเป็นนิคมฝึกอาชีพของนักโทษการเมือง ซึ่งเมื่อปลาย  ปี 2482  รัฐบาลได้ส่งนักโทษการเมืองจากคดี กบฎบวรเดช (พ.ศ.2476) และกบฎนายสิบ (พ.ศ. 2478)  มาคุมขังยังเกาะตะรุเตา ต่อมากรมป่าไม้ได้ถอนการเป็นสภาพการเป็นเขตหวงห้ามเพื่อการราชทัณฑ์บนเกาะออก แล้วจึงประกาศให้เกาะเหล่านี้เป็น  อุทยานแห่งชาติตะรุเตา เมื่อวันที่ 19 เมษายน 2517 ซึ่งเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 8 ของประเทศ และจากความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติทั้งบนบกและในทะเล     จึงได้รับการยกย่องให้เป็น   ASEAN  Heritage  Parks  and  Reserves  หรือ  อุทยานมรดกของอาเซียน  เมื่อปี 2525